Iniekcje doszklistkowe to nowoczesna metoda leczenia chorób oczu polegająca na wstrzykiwaniu leku bezpośrednio do wnętrza gałki ocznej, a dokładnie do ciała szklistego. Zabieg ten stosuje się przede wszystkim w schorzeniach siatkówki, takich jak zwyrodnienie plamki związane z wiekiem czy cukrzycowy obrzęk plamki. Iniekcje doszklistkowe to jedna z najskuteczniejszych metod pozwalających na zahamowanie postępu groźnych chorób oczu oraz poprawę lub stabilizację widzenia, przy jednoczesnym minimalizowaniu ogólnoustrojowych działań niepożądanych.
Wzrok to najważniejszy ze zmysłów, a postęp w medycynie pozwala coraz skuteczniej leczyć nawet bardzo poważne schorzenia oczu. Iniekcje doszklistkowe stały się jednym ze standardowych zabiegów w leczeniu wybranych chorób okulistycznych, umożliwiając podanie leku dokładnie tam, gdzie jest najbardziej potrzebny – bezpośrednio do wnętrza oka. W artykule wyjaśniamy, czym są iniekcje doszklistkowe, kiedy się je wykonuje, jak przebiega zabieg oraz jakie korzyści i ryzyko się z nim wiążą.
Czym są iniekcje doszklistkowe?
Iniekcje doszklistkowe to zabieg polegający na podaniu określonego leku do wnętrza gałki ocznej, do tzw. ciała szklistego. To przezroczysta galaretowata substancja, która wypełnia prawie całą objętość gałki ocznej i przylega do siatkówki. Technika ta umożliwia uzyskanie wysokiego stężenia leku dokładnie w miejscu, gdzie jest on najbardziej potrzebny, co istotnie zwiększa skuteczność terapii przy ograniczeniu objawów ogólnoustrojowych.
Na czym polegają iniekcje doszklistkowe?
Podstawą zabiegu jest delikatne wstrzyknięcie leku za pomocą cienkiej igły przez twardówkę bezpośrednio do ciała szklistego. Cała procedura trwa zaledwie kilka minut, a dzięki zastosowaniu znieczulenia miejscowego jest praktycznie bezbolesna. Po aplikacji lek zaczyna działać lokalnie, wpływając na patologiczne zmiany w obrębie siatkówki czy naczyniówki.
Rodzaje leków stosowanych w iniekcjach doszklistkowych
Najczęściej stosowane grupy leków to:
- Leki anty-VEGF (przeciwciała blokujące czynnik wzrostu naczyń), wykorzystywane głównie w leczeniu wysiękowej postaci zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem i cukrzycowego obrzęku plamki.
- Sterydy (np. triamcynolon), które redukują stan zapalny i obrzęk.
- Antybiotyki i leki przeciwwirusowe, stosowane w ciężkich zakażeniach wewnątrzgałkowych.
- Leki cytostatyczne, wykorzystywane rzadziej u pacjentów z chorobami nowotworowymi oka.
Jak często wykonuje się iniekcje doszklistkowe?
Częstotliwość podawania zastrzyków jest uzależniona od rodzaju choroby i indywidualnej odpowiedzi pacjenta na leczenie. W niektórych przypadkach konieczne są regularne wstrzyknięcia co 4-6 tygodni na początku terapii, a następnie wydłuża się odstępy między podaniami lub przechodzi na leczenie „na żądanie” (tzw. pro re nata).
Kiedy stosuje się iniekcje doszklistkowe?
Iniekcje doszklistkowe to technika stosowana przede wszystkim w przypadku schorzeń siatkówki i chorób naczyniowych oka, które mogą prowadzić do utraty wzroku.
Najczęstsze wskazania do przeprowadzenia iniekcji doszklistkowych
Schorzenia, w których najczęściej wykorzystuje się ten rodzaj leczenia, to:
- Wysiękowa (mokra) postać zwyrodnienia plamki związanego z wiekiem (AMD) – główne wskazanie, terapia pozwala spowolnić degradację siatkówki i zahamować utratę wzroku.
- Cukrzycowy obrzęk plamki (DME) – iniekcje pomagają zmniejszyć obrzęk i poprawić widzenie.
- Zakrzep żyły środkowej siatkówki i jej gałęzi – pozwala ograniczyć obrzęk i ryzyko trwałych zmian na dnie oka.
- Powikłania pooperacyjne i pourazowe, takie jak cystoidalne obrzęki plamki.
- Zakażenia wewnątrzgałkowe (np. zapalenie wnętrza gałki ocznej)
- Choroby nowotworowe oka, choć znacznie rzadziej.
Choroby rzadziej leczone iniekcjami doszklistkowymi
Oprócz powyższych głównych wskazań można zastosować iniekcje także w przypadkach:
- zapaleń tylnego odcinka błony naczyniowej
- retinopatii wcześniaków
- wybranych schorzeniach genetycznych siatkówki
Korzyści wynikające z leczenia iniekcjami doszklistkowymi
Do głównych zalet leczenia zaliczamy:
- Większa skuteczność w porównaniu do leczenia ogólnoustrojowego dzięki wysokiemu stężeniu leku w miejscu zmienionym chorobowo.
- Zmniejszenie częstości działań niepożądanych ogólnoustrojowych.
- Szansa na utrzymanie lub poprawę ostrości widzenia, co przekłada się na jakość życia pacjenta.
- Możliwość leczenia nawet zaawansowanych, trudnych przypadków niepoddających się innym terapiom.
Przebieg zabiegu iniekcji doszklistkowej
Podanie leku do ciała szklistego wymaga przestrzegania wysokiego reżimu sanitarnego, aby zapobiec powikłaniom takim jak infekcje. Sam zabieg jest wykonywany w warunkach ambulatoryjnych, bez potrzeby hospitalizacji.
Przygotowanie do zabiegu
Przed podaniem leku pacjent jest dokładnie informowany o przebiegu zabiegu oraz potencjalnych powikłaniach. Oko zostaje zdezynfekowane, a następnie podawane jest miejscowe znieczulenie w postaci kropli lub żelu. Często stosuje się osłonę chroniącą powieki oraz specjalny sterylny zestaw do zabiegu.
Jak wygląda podanie leku do oka?
Lekarz wstrzykuje lek cienką igłą przez twardówkę bezpośrednio do ciała szklistego. Całość trwa zazwyczaj mniej niż minutę. Większość pacjentów nie odczuwa bólu, choć możliwe jest uczucie lekkiego parcia lub dyskomfortu.
Postępowanie po zabiegu
Po zabiegu pacjent pozostaje pod krótką obserwacją i zazwyczaj jeszcze tego samego dnia może wrócić do domu. Przez kilka dni należy stosować krople z antybiotykiem do oka oraz unikać intensywnego wysiłku, dotykania oka i zanieczyszczenia.
Możliwe działania niepożądane i powikłania
Mimo wysokiego poziomu bezpieczeństwa, jak każdy zabieg inwazyjny, iniekcje doszklistkowe mogą powodować powikłania:
- przejściowe zaczerwienienie i łzawienie oka
- krwotok podspojówkowy
- wzrost ciśnienia śródgałkowego
- sporadycznie zapalenie wnętrza gałki ocznej (rzadkie, ale poważne powikłanie)
- uczucie obecności ciała obcego
- zaburzenia widzenia (przejściowe mroczki, błyski)
Ryzyko poważnych powikłań jest jednak minimalizowane dzięki doświadczeniu lekarza i skrupulatnemu przestrzeganiu zasad aseptyki.
Przeciwwskazania do iniekcji doszklistkowych
Nie każdy pacjent może zostać zakwalifikowany do zabiegu iniekcji doszklistkowych. Profesjonalna konsultacja okulistyczna pozwala wykluczyć potencjalne przeciwwskazania i zadbać o bezpieczeństwo leczenia.
Bezwzględne przeciwwskazania
Są to sytuacje, w których zabieg nie powinien być wykonywany:
- czynne zakażenie oka lub powiek
- ciężkie uszkodzenie ścian gałki ocznej
- ciężkie stany ogólnoustrojowe uniemożliwiające przeprowadzenie zabiegu
Względne przeciwwskazania
W niektórych schorzeniach decyzję podejmuje się indywidualnie, po analizie korzyści i ryzyka. Zaliczają się tu m.in.:
- niedawno przebyty zabieg chirurgiczny oka
- wybrane choroby ogólnoustrojowe
- ciąża i okres karmienia piersią (zależnie od rodzaju leku)
Najczęściej zadawane pytania (FAQ)
Czy zabieg iniekcji doszklistkowej jest bolesny?
Nie, większość pacjentów nie odczuwa bólu podczas podawania leku dzięki skutecznemu znieczuleniu miejscowemu. Czasami mogą wystąpić delikatny dyskomfort lub uczucie parcia w oku.
Jak długo trwa zabieg?
Sama iniekcja trwa zwykle mniej niż minutę, jednak cała wizyta z przygotowaniem oraz wyjaśnieniami może zająć 15-30 minut.
Jakie są najczęstsze skutki uboczne?
Do najczęstszych łagodnych skutków ubocznych należą: zaczerwienienie oka, łzawienie, uczucie ciała obcego, czasem drobny krwotok podspojówkowy. Rzadko występują poważniejsze powikłania jak zapalenie gałki ocznej.
Jak należy postępować po zabiegu?
Zaleca się przez kilka dni stosowanie kropli z antybiotykiem, unikanie pocierania oka, wysiłku fizycznego i kontaktu z zanieczyszczonym środowiskiem. Najlepiej ściśle zastosować się do zaleceń okulisty.
Ile iniekcji będę potrzebować?
Liczba zabiegów oraz schemat leczenia są ustalane indywidualnie na podstawie obrazu klinicznego i reakcji na leczenie. Zwykle wymagane jest kilka wstrzyknięć, po czym częstość podawania maleje.
Czy można poprawić wzrok po iniekcji?
U wielu pacjentów możliwa jest poprawa lub przynajmniej stabilizacja widzenia. Najlepsze efekty uzyskuje się przy wczesnym rozpoczęciu leczenia i regularnym monitorowaniu.
Czy mogę wrócić do pracy po zabiegu?
To zależy od rodzaju wykonywanej pracy i indywidualnej reakcji organizmu. Większość osób może wrócić do codziennych zajęć już na drugi dzień po zabiegu, z zachowaniem ostrożności przez kilka dni.
Iniekcje doszklistkowe to niezwykle skuteczna metoda leczenia wielu poważnych chorób oczu, która daje szansę na utrzymanie lub poprawę jakości widzenia w sytuacjach, gdzie inne formy terapii okazują się mniej efektywne. Jeśli okulista zalecił ten zabieg, warto skorzystać z nowoczesnych możliwości medycyny okulistycznej.
