Systemy oznaczania zębów – numeracja w stomatologii

Systemy oznaczania zębów zostały opracowane w celu ułatwienia komunikacji między lekarzami dentystami, technikami dentystycznymi, higienistami stomatologicznymi i innymi specjalistami. Umożliwiają one jednoznaczne oznaczenie każdego zęba, co ułatwia prowadzenie dokumentacji medycznej.

Z biegiem lat opracowano różne systemy – od opisowych (łaciński) i wizualnych (Zsigmondy’ego, Haderupa) po numeryczne (Viohla, uniwersalny), ułatwiające cyfrowe zapisywanie danych.

Cechy wspólne systemów

Większość systemów opiera się na schemacie krzyża, dzielącym uzębienie pacjenta na:

• łuk górny i dolny,
• każdą połowę na lewą i prawą stronę.

Lewa i prawa połowa oznaczana jest z perspektywy pacjenta, ale na diagramach stosuje się odwrotne oznaczenie (zgodnie z perspektywą lekarza).

System łaciński

Zgodnie ze wzorem zębowym człowieka (ICPM), uwzględnia on:

• zęby stałe – oznaczane dużymi literami,
• zęby mleczne – oznaczane małymi literami.

Schemat oznaczeń

Zęby stałe
M3 M2 M1 P2 P1 C I2 I1 | I1 I2 C P1 P2 M1 M2 M3  
M3 M2 M1 P2 P1 C I2 I1 | I1 I2 C P1 P2 M1 M2 M3

Zęby mleczne
m2 m1 c i2 i1 | i1 i2 c m1 m2  
m2 m1 c i2 i1 | i1 i2 c m1 m2

Oznaczenia literowe pochodzą z łaciny:

• I – siekacze (incisivi)
• C – kły (canini)
• P – przedtrzonowce (premolares)
• M – trzonowce (molares)

System łaciński był używany jako pierwszy i zalecany przez Austriaka Mühlreitera (1870). Ćwiartki oznaczano słownie, np.: I1 sup. sin. oznacza „pierwszy siekacz (incisivus) górny (superior) lewy (sinister)”.

System Zsigmondy’ego

Inne nazwy: austriacki, Chevrona.

Metoda wiedeńskiego dentysty Adolfa Zsigmondy’ego (1861) polega na oznaczaniu pozycji zęba cyfrą i dodaniu kąta ćwiartki. Dla zębów stałych używa się cyfr arabskich, dla mlecznych – rzymskich.

Schemat oznaczeń

Zęby stałe
8 7 6 5 4 3 2 1 | 1 2 3 4 5 6 7 8  
8 7 6 5 4 3 2 1 | 1 2 3 4 5 6 7 8

Zęby mleczne
V IV III II I | I II III IV V  
V IV III II I | I II III IV V

Przykłady oznaczeń:

• 6 – prawy górny pierwszy trzonowiec („prawa górna szóstka”)
• 1 – lewy górny pierwszy siekacz („lewa górna jedynka”)
• 3 – prawy dolny kieł („prawa dolna trójka”)

W zapisie komputerowym zamiast kątów stosuje się ukośniki:

• 3/ zamiast kąta (dla zębów górnych prawych)
• \3 zamiast kąta (dla zębów dolnych lewych)

System uniwersalny (UNS)

Inne nazwy: amerykański, Parreidta, ADA.

Używany głównie w USA. Zęby numeruje się kolejno od prawego górnego trzonowca (1) do ostatniego dolnego prawego (32).

Schemat oznaczeń

Zęby stałe
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16  
32 31 30 29 28 27 26 25 24 23 22 21 20 19 18 17

W zębach mlecznych stosuje się litery od A do T.